कृषि मौसम सल्लाह बुलेटिन (बर्ष १०, अंक ५१)

मौसमी सारांश:

गत साता देशको एक-दुई केन्द्रहरुमा हल्का वर्षा मापन गरिएको छ भने सबैभन्दा बढी गण्डकी प्रदेशको लमजुङ जिल्लामा रहेको खुदिबजार केन्द्रमा २.० मि.मि. साप्ताहिक कुल वर्षा मापन भएको छ। मधेश प्रदेशका अधिकांश तराईका स्थानहरुमा, लुम्बिनी प्रदेश र सुदूर-पश्चिम प्रदेशका धेरै तराईका स्थानहरुमा तथा बागमती र गण्डकी प्रदेशका केही तराईका स्थानहरुमा ३५.० डि.से भन्दा बढी अधिकतम तापक्रम मापन गरिएको छ भने सुदूर-पश्चिम प्रदेशको कैलाली जिल्लामा रहेको गोदावरी केन्द्रमा सबैभन्दा बढी ३8.2 डि.से. साप्ताहिक औसत अधिकतम तापक्रम मापन गरिएको छ। गण्डकी प्रदेशको मनाङ जिल्लामा रहेको हुम्दे केन्द्रमा सबैभन्दा कम -०.५ डि.से. साप्ताहिक औसत न्यूनतम तापक्रम मापन भएको छ।
यो साता स्थानीय वायू तथा पश्चिमी वायुको प्रभाव रहने देखिन्छ।
उच्च पहाडी तथा हिमाली भू-भागः साताको शुरु र मध्यमा कोशी प्रदेश, गण्डकी प्रदेश र कर्णाली प्रदेशका एक-दुई स्थानमा तथा साताको अन्त्यमा देशको उच्च पहाडी तथा हिमाली भू-भागका थोरै स्थानहरुमा मेघगर्जन/चट्याङ सहित हल्का वर्षा/हिमपातको सम्भावना छ।
पहाडी भू-भागः साताको शुरु र मध्यमा कोशी प्रदेश, गण्डकी प्रदेश र कर्णाली प्रदेशका एक-दुई स्थानमा तथा साताको अन्त्यमा देशको पहाडी भू-भागका थोरै स्थानहरुमा मेघगर्जन/चट्याङ सहित हल्का वर्षाको सम्भावना छ। साताको शुरुमा थोरै स्थानहरुमा हावा-हुरीको सम्भावना छ।
तराई भू-भागः साताको शुरु र मध्यमा आंशिक बदली देखि मूख्यतया सफा तथा अन्त्यमा आंशिक देखि साधारणतया बदली रहने सम्भावना छ। साताको अन्त्यमा तराईका एक-दुई स्थानमा मेघगर्जन/चट्याङ सहित हल्का वर्षाको सम्भावना छ। साताको शूरुमा थोरै स्थानहरुमा हावाहुरीको सम्भावना छ।
धेरै स्थानहरूमा साताको शुरुमा अधिकतम र न्यूनतम तापक्रम उल्लेखनिय परिवर्तन नहुने सम्भावना छ। तथापि, साताको अन्त्यमा अधिकतम तापक्रम हल्का घट्ने देखिन्छ।

कृषि सारांश

प्रि मनसुनको समयमा मध्यान्हपछि चट्याङको सम्भावना बढी हुने भएकाले सम्भावित जोखिमबाट जोगिन कृषि कर्म/पशुपालन गर्दा बिशेष सावधानी अपनाउनुहोस्, समयमा नै पशुवस्तुहरुको बिमा गर्नुहोस्। जोखिमको समयमा पशुवस्तुहरुलाई गोठ बाहिर नराख्नुहोस्।
प्रि-मनसुनको समयमा सापेक्षिक आर्द्रता कम हुने तथा तापक्रम बढ्ने भएकाले खासगरी तराई क्षेत्रमा गहुँ र अन्य बालीहरूको कटानी गर्ने समयमा विभिन्न कारणले आगो लाग्न गई बाली जल्ने सम्भावना रहेको हुँदा सम्भावित जोखिमबाट बच्न मेशिनमा संचित भएका अवशेषहरू नियमित सफा गर्ने, उपकरणहरूको रुटिन मर्मत-सम्भार गर्ने, सम्भव भए कटानी गर्ने मेशिनमा आगो निभाउने साधन राख्ने, बिहान चाँडो र बेलुका ढिलोसम्म सञ्चालन गर्ने, खेतमा बालीको अवशेष जलाउने कार्यलाई निरुत्साहित गर्ने, मौसमका अवस्थाहरू अनुगमन गर्ने र त्यसअनुसार बाली कटानी कार्यहरू समायोजन गर्ने गर्नुहोस्।
तापक्रम क्रमिक रुपले बढ्दै जाने सम्भावना रहेकाले माटोको चिस्यान नियमित अनुगमन गरि सबै किसिमका बालीमा सिंचाई व्यबस्थापन गर्नुहोस्।
धानबालीमा झारपात ब्यवस्थापनको लागी ब्यूटाक्लोर १.० के.जी. प्रति रोपनी वा ०.६ के.जी. प्रति कट्ठाको दरले धान रोपेको ५ दिनभित्र खेतमा छिपछिपे पानी भएको अवस्थामा प्रयोग गर्नुहोस् अथवा प्रेटिलाक्लोर २५ लिटरमा पानीमा ५० एम.एल. को दरले एक रोपनीमा वा १७ लिटरमा पानीमा ३४ एम.एल.को दरले एक कट्ठामा धान रोपेको ५ दिनभित्र खेतमा छिपछिपे पानी भएको अवस्थामा फ्लाट फेन नोजलको सहायताले स्प्रे गर्नुहोस्।
वसन्ते मकैका लागि सिफारिस गरिएका जातहरु जस्तै अरुण-३, अरुण-४, अरुण-६, रामपुर हाईब्रिड-८ र रामपुर हाईब्रिड-१० रोप्नुहोस्।
फलफूल बालीको फल फुट्ने समस्या कम गर्न केराउगेडे अवस्थाको फल भएपछि प्लानोफिक्स वा प्लान्टोप्लेक्स १ एम.एल. प्रति लिटर पानीमा घोली पात र फल भिज्नेगरि छर्कनुहोस्।
सुन्तलाजात फलफुल बगैँचामा सुक्ष्म खाद्यतत्वको व्यवस्थापनका लागि पालुवा आइरहेको बेला र दाना लागिसकेपछि २ पटक मल्टिप्लेक्स २.५ ग्राम प्रति लिटर पानीको दरले पात भिज्नेगरि छर्नुहोस्।
केरा बगैँचामा बोट ओईलाउने रोगको प्रकोप हुन नदिन केरा लगाउँदा सकेसम्म तन्तु प्रजनन प्रविधिबाट प्रसारित, रोग रहित स्वस्थ विरुवा लगाउनुहोस्। यो रोग माटो, पानी, कृषि औजार उपकरण र संक्रमित बिरुवा एवं बिरुवाजन्य वस्तुहरुबाट फैलन सक्ने भएकाले शंकास्पद केरा बारीमा जाँदा जुत्ता, चप्पललाई सुज कभर वा प्लास्टिकले ढाकेर मात्र जाने र केरा बारीबाट निस्कनुपूर्व सुरक्षित रुपमा व्यवस्थापन गर्नुहोस्।
आलुबालीमा लाग्ने अगौटे डढुवा रोगको नियमीत अनुगमन गर्नुहोस्। रोगको प्रकोप देखिएमा सेक्टिन १.५ ग्राम प्रति लिटर पानीमा मिसाई ८-१० दिनको फरकमा २-३ पटक सम्पूर्ण बोट भिज्नेगरि साँझपख छर्नुहोस्।
गर्मी बढेसँगै खोर,गोठमा सापेक्षित आर्द्रता कायम गर्नको लागि राम्रोसँग हावा आवत जावत हुने (भेन्टिलेशन) व्यवस्था गर्नुहोस्।
भेडाबाख्रामा पि.पि.आर रोग विरुद्द खोप लगाउनका लागि स्थानीय पालिकासँग समन्वय गरी समयमा नै खोप लगाउनुहोस्।
तराईका जिल्लाहरुमा ग्रास कार्प माछाको प्रजनन् समय भएको हुँदा हरेक हप्ता माउ पोखरीबाट परिपक्क भाले र पोथी माछा छनौट गरी करिव २४ घण्टा होल्डिङ ट्यांकीमा अनुकूलन गरेपछि प्रजननका लागि प्रयोग गर्नुहोस्।
पानी कम पर्ने तथा हावामा आर्द्रता कम रहने समय भएकोले खरबारी, डालेघाँस लगाएको नर्सरी, बेर्ना सारेको बारी तथा गोठ वरिपरी आगो लाग्नबाट बचाउन २-३ मिटर चौडाईमा घाँसपात पतिंगर हटाई अग्नि नियन्त्रण रेखा (Fire corridor) बनाउनुहोस्।
मौसम सम्वन्धी जिज्ञासाको लागी पैसा नलाग्ने चौविसै घण्टा उपलब्ध जल तथा मौसम विज्ञान विभागको फोन नम्बर-११५५ मा फोन गर्नुहोस्।
कृषि र पशु सम्वन्धी जिज्ञासाको लागी पैसा नलाग्ने नार्कको फोन नम्बर-११३५ मा हरेक सोमबार साँझ ४ देखि ६ बजेसम्म फोन गर्नुहोस्।